Việc bắt giữ Joshua Wong của Thái Lan cho thấy một số quốc gia Đông Nam Á đang trong quỹ đạo của Trung Quốc

Quartz, ngày 06 tháng 10 2016
(Bản dịch của Vũ Quốc Ngữ)

Giới chức Thái Lan hôm 05/10 bắt giữ Joshua Wong, một người hoạt động dân chủ Hồng Kông, tại sân bay của Bangkok và ngăn cản không cho anh tới nói chuyện tại một trường đại học, thu hút sự chú ý của quốc tế về việc Thái Lan và một số nước láng giềng đang ngày càng tuân theo yêu cầu của Trung Quốc.

Đáp lại, một số người dân Thái đã phát tán một hình vẽ trên phương tiện truyền thông xã hội coi Thái Lan như một phần mở rộng của Trung Quốc. Họa sỹ đã tô đậm Đài Loan trong bức vẽ, với một sự đồng tình với ý kiến của Netiwit Chotiphatphaisal, một sinh viên người Thái Lan đã lưu ý rằng nhà hoạt động 19 tuổi người Hồng Kông không gặp vấn đề gì khi nhập cảnh vào Đài Loan trước đó.

Theo một tuyên bố của chính phủ Thái Lan, họ không nhận được lệnh trực tiếp bắt giữ Wong, nhưng việc bắt giữ đã được thực hiện để tránh một “cuộc leo thang xung đột chính trị” vì các hoạt động của Wong ở các nước khác có thể “ảnh hưởng đến mối quan hệ của Thái Lan với các quốc gia khác.”

The Nation, một tờ báo tiếng Anh ở Thái Lan, trích dẫn một quan chức tại sân bay Suvarnabhumi của Bangkok nói rằng yêu cầu bắt giữ Wong đến từ Trung Quốc. Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha cho biết trục xuất Wong từ Thái Lan là “vấn đề của Trung Quốc.”

Vụ việc xảy ra sau khi Gui Minhai, một người có quốc tịch Thụy Điển bán sách ở Hồng Kong, đã mất tích vào tháng 10 năm ngoái tại Thái Lan và sau đó xuất hiện trở lại ở Trung Quốc. Vào tháng Giêng, nhà báo Trung Quốc Li Xin biến mất trong khi đi du lịch từ Trung Quốc đến Thái Lan qua Lào.

Sau khi Gui mất tích, Kerry Brown, giáo sư nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Hoàng gia London, cho biết rằng “chúng ta dường như được nhìn thấy việc Trung Quốc hành động ngoài biên giới của nó theo một cách thức mới, tùy tiện, đáng lo ngại và không minh bạch.

Như Tạp chí phố Wall nhấn mạnh trong một bài xã luận, những gì đã xảy ra ở Thái Lan tương ứng với một “mô hình toàn cầu.” Cánh tay dài của cơ quan thực thi pháp luật của Trung Quốc đã mở rộng tới Kenya và Armenia, nơi mà chính quyền trục xuất nghi phạm lừa đảo người Đài Loan về Trung Quốc. Bắc Kinh tuyên bố Đài Loan là một tỉnh của Trung Quốc.

Nicholas Bequelin, giám đốc khu vực Đông Nam Á của Ân xá Quốc tế cho biết, sau cuộc biểu tình bạo động ở Tây Tạng vào năm 2008 và Tân Cương năm 2009, nhiều người Tây Tạng và người Duy Ngô Nhĩ trốn khỏi Trung Quốc sang các nước láng giềng Nepal, Trung Á và Đông Nam Á, và Trung Quốc bắt đầu gây áp lực một cách có hệ thống với các nước đó.

Sẽ không phải là bất hợp pháp nếu Trung Quốc đòi hỏi việc hồi hương những người đã phạm tội ở nước đó, hoặc người phạm tội ác chống lại công dân Trung Quốc ở nước ngoài. Vấn đề là trên thực tế, chính phủ Trung Quốc hình sự hóa việc thực hiện các quyền cơ bản của tự do như biểu đạt và hội họp.

Năm ngoái, Thái Lan hồi hương khoảng 100 người Uighur từ trại giam về Trung Quốc. Lào và Campuchia cũng đã trả người Uighur trở lại Trung Quốc trong quá khứ. Malaysia năm ngoái cũng cấm việc nhập cảnh của những nhà hoạt động ủng hộ dân chủ từ Hồng Kông, bao gồm Wong.

Aaron Connelly, một nhà nghiên cứu tại Viện Lowy ở Sydney, nói rằng các quốc gia Đông Nam Á đang ngày càng phụ thuộc vào viện trợ và đầu tư của Trung Quốc mà không đi kèm với chỉ trích vi phạm nhân quyền, không giống viện trợ và đầu tư như của Mỹ hay các nước phương Tây khác. Campuchia, cai trị bởi người đàn ông quyền lực Hun Sen, đã ngăn cản ASEAN ra tuyên bố về Biển Đông, một tuyên bố không có lợi cho Trung Quốc là một ví dụ. Tại Thái Lan, nơi mà chính quyền quân sự ngày càng đàn áp giới bất đồng chính kiến, ảnh hưởng của Trung Quốc có thể có tầm quan trọng thứ yếu, Connelly cho biết.

“Liệu chính phủ Thái Lan dưới thời Yingluck Shinawatra có trục xuất Joshua Wong? Tôi không chắc như vậy, “Connelly cho biết, đề cập đến thủ tướng trước đây của Thái Lan bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự năm 2014.” Các vận động chính ở Thái Lan không phải là phụ thuộc quá nhiều vào đầu tư của Trung Quốc, nhưng đó là lần đầu tiên và quan trọng nhất là nó không phải là một chính phủ dân chủ … nhưng bất cứ quốc gia ASEAN nào cũng có thể cấm Wong nhập cảnh. ”

(nguồn: Thailand’s detention of Joshua Wong shows how deeply some Southeast Asian nations are in China’s orbit)