Việt Nam tăng cường đàn áp các nhà bất đồng chính kiến sau khi Hoa Kỳ bỏ rơi nhân quyền và xóa bỏ TPP

Reuters, ngày 02/8/2017

(bản dịch của Vũ Quốc Ngữ)

BANGKOK / WASHINGTON – Việt Nam đang thực hiện chiến dịch đàn áp các nhà bất đồng chính kiến một cách khốc liệt trong nhiều năm gần đây và nhiều nhà hoạt động nói rằng việc đàn áp này do chính quyền của Tổng thống Donald Trump không còn quan tâm đến nhân quyền.

Họ nói rằng quyết định của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump về việc chấm dứt Hiệp định Đối tác Thương mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng làm cho Hà Nội không còn nỗ lực cải thiện nhân quyền.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết họ tiếp tục nhấn mạnh rằng mối quan hệ song phương vẫn còn phụ thuộc vào sự tiến bộ của Hà Nội về nhân quyền.

Việt Nam đã tăng cường các biện pháp để đàn áp các blogger và các nhà chỉ trích chính phủ về các vấn đề như sự thảm họa môi trường năm ngoái, một thảm họa được các phương tiện xã hội ở một quốc gia có số người dùng Internet thuộc dạng top ten của thế giới đưa tin rầm rộ.

Ít nhất 15 người đã bị bắt vào năm 2017, nhiều hơn bất cứ năm nào kể từ cuộc đàn áp nhóm các nhà hoạt động trẻ tuổi vào năm 2011 – theo một số liệu của Reuters về việc bắt giữ các hoạt động chống nhà nước đã được các cơ quan chức năng thông báo. Bốn nhà bất đồng chính kiến ​​- một mục sư, một kỹ sư, một nhà báo và một luật sư – đã bị bắt vào tuần trước.

“Xã hội dân sự và phong trào dân chủ và nhân quyền đã tăng lên rất nhiều trong vài năm gần đây, và với truyền thông xã hội, tiếng nói của họ mạnh mẽ hơn”, ông Nguyễn Quang A., một nhà khoa học về hưu và nhà phê bình chính phủ cho biết. “Điều đó đặt ra vấn đề cho lãnh đạo.”

Trong 18 tháng qua, Tiến sỹ A nói, ông đã bị câu lưu12 lần mà không bị buộc tội, so với số không trong 18 tháng trước đó.

Chính phủ Việt Nam nói rằng họ chỉ hành động chống lại những người vi phạm pháp luật, với những ràng buộc nghiêm ngặt về quyền tự do ngôn luận trên các phương tiện truyền thông xã hội.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết: “Mọi hành vi vi phạm pháp luật đều được xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật Việt Nam,” một lời đáp lại những chỉ trích của Liên Hợp quốc về việc bỏ tù một blogger.

Tăng trưởng kinh tế hơn 5% một năm trong hơn 16 năm đã biến Việt Nam thành một nhà máy sản xuất cho tất cả mọi thứ từ điện thoại Samsung đến giày thể thao Nike và đã mang lại thịnh vượng và cách mạng trong sự cởi mở của xã hội.

Chính trị đã thay đổi dần dần.

Cuộc đàn áp được bắt đầu trước Đại hội Đảng Cộng sản vào tháng 1 năm 2016, khi những người bảo thủ nắm cán cân quyền lực và ưu tiên cho ổn định chính trị, theo nhiều nhà hoạt động, nhà ngoại giao và phân tích.

Nhà hoạt động Nguyễn Lan Thắng cho biết: “Mặc dù Việt Nam chỉ có một đảng theo hiến pháp, nhưng thực sự có nhiều phe phái và các nhóm lợi ích đằng sau hậu trường. “Tình hình chính trị đang trải qua sự thay đổi mạnh mẽ không chỉ cho các nhà hoạt động, mà còn trong Đảng Cộng sản.”

Các chỉ dấu về mâu thuẫn trong Bộ Chính trị của đảng cầm quyền đã đến vào tuần này khi đảng đề nghị sa thải một thứ trưởng với cáo buộc tham nhũng trong thời gian lãnh đạo một công ty sản xuất thiết bị điện. Đầu năm nay, một quan chức hàng đầu bị hạ bệ và đưa ra khỏi Bộ Chính trị trong một động thái hiếm có.

Sự vận động đã tăng lên trước việc bầu chọn chức vụ Tổng Bí thư của Đảng Cộng sản, theo giáo sư Jonathan London từ Đại học Leiden, mặc dù chưa ấn định thời gian cho việc này.

Trong khi đó, các nhà hoạt động đã có nhiều tiếng nói hơn sau khi các cuộc biểu tình đường phố bùng nổ vào năm ngoái qua vụ xả thải của nhà máy thép Formosa của Đài Loan.

Nguyễn Ngọc Như Quỳnh hay còn được biết dưới bút danh Mẹ Nấm, một trong số những nhà hoạt động phản đối Formosa mạnh mẽ nhất, đã bị kết án tù 10 năm vào cuối tháng 6. Một nhà hoạt động khác, blogger Trần Thị Nga cũng bị kết án 9 năm tù giam vào cuối tháng trước.

Mỗi nhà hoạt động và nhà phân tích mà Reuters đã phỏng vấn đề cập đến một sự thay đổi trong những ưu tiên của Hoa Kỳ dưới Trump như là một nhân tố mới trong việc giảm áp lực lên chính phủ Việt Nam.

Không chỉ Washington giảm sự quan tâm đến nhân quyền, Trump còn làm cho Việt Nam không muốn cải thiện hồ sơ nhân quyền khi ông ta từ bỏ TPP.

Theo Phil Robertson thuộc Tổ chức Theo dõi Nhân quyền ở Mỹ, Việt Nam không còn bị áp lực trong việc gia tăng đàn áp” và “Trump và các chính sách của ông chịu trách nhiệm về tình hình tồi tệ này.”

Vào tháng 5, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson đã báo hiệu rằng Hoa Kỳ sẽ không nhấn mạnh quan tâm về nhân quyền trong một số tương tác với các quốc gia khác và nói rằng mặc dù giá trị của Hoa Kỳ vẫn không thay đổi, họ cần phải cân bằng với an ninh quốc gia và lợi ích kinh tế.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói rằng họ quan ngại về xu hướng gia tăng ngày càng nhiều vụ bắt giữ các nhà hoạt động tại Việt Nam kể từ đầu năm 2016 và kêu gọi trả tự do cho tất cả tù nhân lương tâm.

“Tiến bộ về nhân quyền sẽ cho phép mối quan hệ đối tác Hoa Kỳ – Việt Nam đạt được tiềm năng to lớn nhất”, Justin Higgins, phát ngôn viên của Văn phòng Vụ Đông Á và Thái Bình Dương của Bộ Ngoại giao, phát biểu./.

Vietnam intensifies crackdown on dissidents, emboldened by U.S. de-emphasis of rights, abandonment of TPP