Việt Nam: Đại ca đang quan sát tất cả

MỞ RỘNG

(New York) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng Việt Nam nên hoãn thi hành Luật An ninh Mạng và sửa đổi thêm cho phù hợp với luật pháp quốc tế. Quốc hội Việt Nam đã thông qua bộ luật an ninh mạng có rất nhiều vấn đề này vào tháng Sáu năm 2018. Tháng Mười một, Bộ Công an công bố một bản dự thảo nghị địnhhướng dẫn một số chi tiết việc thi hành bộ luật nói trên và mời người dân góp ý cho đến hết ngày mồng 2 tháng Giêng năm 2019.Theo Luật An ninh Mạng, các nhà cung cấp phải lưu trữ dữ liệu trong nước, “xác thực” thông tin người sử dụng, và cung cấp dữ liệu về người sử dụng cho nhà cầm quyền mà không cần có lệnh của tòa án. Bản dự thảo nghị định có cách định nghĩa quá rộng về dữ liệu người sử dụng.

“Luật an ninh mạng này được thiết kế để tạo điều kiện cho Bộ Công an dễ dàng hơn trong việc theo dõi gắt gao và nhận diện những người lên tiếng phê bình, và bảo đảm độc quyền cao hơn cho Đảng Cộng sản,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Nếu bộ luật này được thi hành, tất cả mọi người sử dụng mạng Internet ở Việt Nam sẽ hoàn toàn không có một chút riêng tư nào.”

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nhận định, các điều khoản về theo dõi và lưu trữ dữ liệu tại địa phương trong bộ luật an ninh mạng và dự thảo nghị định sẽ trao quyền cho các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật vốn đã và đang lạm quyền rất nhiều, có thể tiếp cận dữ liệu người sử dụng dễ dàng hơn, mà không có cơ chế bảo đảm đầy đủ quyền riêng tư, quyền được xét xử công bằng, và các quyền khác.

Dữ liệu bị yêu cầu phải lưu trữ rộng hơn các thông tin đăng ký ban đầu của người sử dụng rất nhiều. Theo điều 24 của dự thảo nghị định, dữ liệu nói trên bao gồm “họ tên, ngày tháng năm sinh, nơi sinh, quốc tịch, nghề nghiệp, chức danh, nơi cư trú, địa chỉ liên hệ, địa chỉ thư điện tử, số điện thoại, số chứng minh nhân dân, mã số định danh cá nhân, số căn cước công dân, số hộ chiếu, số thẻ bảo hiểm xã hội, số thẻ tín dụng, tình trạng sức khỏe, hồ sơ y tế, sinh trắc học” của người sử dụng. Cũng theo điều 24 nói trên, dự thảo yêu cầu các công ty phải lưu trữ nội dung bài đăng, thư điện tử và “thông tin chọn tải lên, đồng bộ hoặc nhập từ thiết bị” và thông tin về các quan hệ và đối tác như “bạn bè, nhóm mà người sử dụng kết nối hoặc tương tác.”

Dự thảo nghị định cũng yêu cầu hàng loạt các công ty cung cấp dịch vụ mạng hoặc dịch vụ viễn thông ở Việt Nam phải mở chi nhánh hay văn phòng ở Việt Nam “trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày Bộ trưởng Bộ Công an yêu cầu,” theo điều 29. Yêu cầu này sẽ áp dụng rộng khắp, không chỉ đối với các nhà cung cấp mạng xã hội hay các công ty cung cấp thư điện tử lớn, mà còn bao gồm cả các công ty thương mại điện tử, thanh toán trực tuyến, công ty cung cấp tên miền, trò chơi điện tử trên mạng và công ty cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu. Theo điều 26, các công ty phải lưu trữ dữ liệu của người sử dụng theo thời gian hoạt động của doanh nghiệp hoặc đến khi không còn cung cấp dịch vụ, và dữ liệu về nội dung và mối quan hệ của người sử dụng trong vòng 36 tháng.

Bộ luật mới đã và đang bị phê phán rộng rãi ở cả trong và ngoài nước Việt Nam. Trong vòng bốn tháng kể từ khi bộ luật này được thông qua, gần 70.000 người đã ký vào thỉnh nguyện thư trên mạng đề nghị chính phủ Việt Nam hoãn thi hành và sửa đổi.

Tháng Chín vừa qua, 32 Nghị viên châu Âu đã gửi một văn thư chung cho bà Federica Mogherini, đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại châu Âu, và bà Cecilia Malmström, cao ủy  thương mại châu Âu, yêu cầu “đạt thêm được những tiến bộ về nhân quyền ở Việt Nam.” Công văn ghi rõ rằng Việt Nam cần “sửa đổi bộ Luật An ninh Mạng cho phù hợp với các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế, trong đó có Công ước ICCPR [Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị] mà Việt Nam đã tham gia từ năm 1982.”

Tình hình nhân quyền ở Việt Nam đã xấu đi trong năm 2018. Nhà cầm quyền đã xử có tội ít nhất là 41 nhà hoạt động và blogger và kết án họ nhiều năm tù giam, trong đó có Lê Đình Lượng, Nguyễn Văn Túc, Nguyễn Trung Trực, Nguyễn Trung Tôn, Trương Minh Đức, Nguyễn Bắc Truyển, Phạm Văn Trội, Trần Hoàng Phúc, Hồ Văn Hải (bác sỹ Hồ Hải), Lưu Văn Vịnh, Nguyễn Văn Đức Độ, Hoàng Đức Bình, và nhiều người khác. Công an đang tạm giam ít nhất là 19 người chờ xét xử chỉ vì họ thi hành các quyền chính trị và dân sự của mình.

Tháng Sáu, hàng ngàn người xuống đường ở nhiều thành phố để biểu tình phản đối một dự thảo luật về đặc khu kinh tế và dự thảo Luật An ninh Mạng. Có tin công an tấn công nhiều người và bắt giữ hàng loạt. Đến tháng Mười một, có ít nhất là 127 người bị xử có tội vì tham gia biểu tình. Các mức án dao động từ vài tháng tù treo cho đến năm năm tù giam.

“Bộ Luật An ninh Mạng của Việt Nam và dự thảo nghị định kèm theo đã chà đạp lên quyền riêng tư và đi ngược hẳn với cam kết của chính quyền Hà Nội với Liên minh châu Âu về tôn trọng nhân quyền,” ông Robertson nói. “Các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu cần tạm hoãn bỏ phiếu về thỏa thuận thương mại tự do với Việt Nam cho đến khi chính quyền Việt Nam sửa đổi bộ luật này và thể hiện các tiến bộ cụ thể và đo đếm được về hồ sơ nhân quyền tồi tệ của mình.”