EU: Hãy gây sức ép với Việt Nam về hồ sơ nhân quyền

Thông cáo báo chí của tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW)

Đàn áp có tính hệ thống gia tăng ngay trước kỳ đối thoại 

(Brussels, mồng 4 tháng Ba năm 2019) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng Liên minh châu Âu (EU) cần gây sức ép với chính quyền Việt Nam về các vấn đề nhân quyền, trước khi diễn ra Cuộc Đối thoại Nhân quyền EU-Việt Nam lần thứ tám dự kiến sẽ tổ chức vào ngày mồng 4 tháng Ba năm 2019 tại Brussels.

Trong một tờ trình gửi tới EU, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói rằng EU cần gây sức ép để Việt Nam ngay lập tức phóng thích các tù nhân và những người bị tạm giam vì lý do chính trị; chấm dứt đàn áp các quyền tự do ngôn luận, lập hội, nhóm họp và đi lại; cho phép tự do thông tin; ngừng can thiệp vào các công việc tôn giáo và có các biện pháp cụ thể để ngăn chặn nạn công an bạo hành.

“Trong hai năm gần đây, Việt Nam đã tăng cường trấn áp các nhà hoạt động muốn vận động cho các quyền chính trị và dân sự cơ bản, và trừng phạt họ bằng các bản án tù nặng nề,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “EU cần nhắc Việt Nam rằng mình đang trông đợi các bước cải thiện nhân quyền có ý nghĩa để có thể đẩy mạnh các mối quan hệ song phương về kinh tế và chính trị.”   

Các quan hệ song phương giữa EU và Việt Nam được điều chỉnh căn cứ trên Hiệp định khung về Đối tác và Hợp tác Toàn diện 2012, trong đó nêu rõ rằng “tôn trọng các nguyên tắc dân chủ và nhân quyền” là một “thành tố thiết yếu” của hiệp định. Việt Nam cũng được hưởng lợi từ Hệ thống Ưu đãi Thuế quan Chung của EU, cho phép giảm thuế nhập khẩu từ các nước đã thông qua và tuân thủ các công ước quốc tế cơ bản về nhân quyền và lao động.

Trong tháng Mười năm 2018, Ủy ban châu Âu tuyên bố chấp thuận Hiệp định Tự do Thương Mại EU-Việt Nam, hiện đang chờ sự phê chuẩn của Hội đồng và Nghị viện Châu Âu để bắt đầu có hiệu lực. Bất chấp việc các điều khoản quy định về nhân quyền trong đó còn yếu, nhưng bản hiệp định này có ràng buộc chặt chẽ với Hiệp định Khung về Đối tác và Hợp tác Toàn diện và có thể bị đình chỉ nếu Việt Nam không thực hiện được các nghĩa vụ về nhân quyền.

Hồi tháng Chín năm 2018, 32 nghị viên của Nghị viện Châu Âu đã ký thư ngỏ nêu các quan ngại nghiêm trọng về tình trạng đàn áp nhân quyền đang tiếp diễn ở Việt Nam và kêu gọi chính quyền nước này cải thiện hồ sơ nhân quyền trước khi hiệp định tự do thương mại được đưa ra bỏ phiếu. Những mối quan ngại đó cũng được nêu ra với thứ trưởng thương mại Việt Nam vào tháng Mười, trong một cuộc tranh luận ở Nghị viện Châu Âu, và một lần nữa vào tháng Mười một trong bản nghị quyết khẩn cấp. Vào tháng Hai, EU ra tuyên bố hoãn bỏ phiếu về hiệp định thương mại.

Trong năm 2018, chính quyền Việt Nam đã kết án và bỏ tù ít nhất là 42 blogger và nhà hoạt động nhân quyền theo nhiều điều luật hà khắc, gần gấp ba tổng số các bản án trong năm 2017, trong đó có Lê Đình Lượng (20 năm tù), Lưu Văn Vịnh (15 năm tù), Hoàng Đức Bình (14 năm tù), Nguyễn Quốc Hoàn (13 năm tù), Nguyễn Văn Túc (13 năm tù), Nguyễn Trung Trực (12 năm tù), Nguyễn Trung Tôn (12 năm tù), Trương Minh Đức (12 năm tù), Vương Văn Thả (12 năm tù), Nguyễn Bắc Truyển (11 năm tù), Nguyễn Văn Đức Độ (11 năm tù), Từ Công Nghĩa (10 năm tù) và Trần Thị Xuân (9 năm tù).

Nhà cầm quyền áp dụng một cách có hệ thống các điều khoản hà khắc trong bộ luật hình sự Việt Nam để trấn áp những người bất đồng chính kiến ôn hòa. Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam cho phép chính quyền giam, giữ những người bị tình nghi phạm “các tội về an ninh quốc gia” tại cơ quan công an mà không được tiếp xúc với luật sư trong thời hạn tùy ý chính quyền.

Nguyễn Danh Dũng, một blogger, đã bị bắt buộc biến mất sau khi anh bị bắt hồi tháng Mười hai năm 2016. Cựu tù nhân chính trị, blogger nổi tiếng Trương Duy Nhất chạy trốn sang Băng Cốc để xin tị nạn vào giữa tháng Giêng năm 2019 đã biến mất một cách kỳ bí ở Thái Lan vào ngày 26 tháng Giêng và cho đến nay vẫn chưa liên lạc được. Việc ông đột ngột biến mất gợi đến vụ một cựu quan chức ngành dầu khí xin tị nạn, Trịnh Xuân Thanh, bị các nhân viên công quyền của Việt Nam bắt cóc ở Đức và cưỡng ép đưa về Việt Nam hồi tháng Bảy năm 2017.

Những người lạ mặt hành hung các nhà hoạt động và blogger nhân quyền mà không bị truy cứu. Tháng Tám, các nhà hoạt động Phạm Đoan Trang, Nguyễn Tín và Nguyễn Cao Đăng Đại bị đánh đập dã man sau khi công an bố ráp một buổi biểu diễn ca nhạc ở Thành phố Hồ Chí Minh. Tháng Chín, những kẻ côn đồ lạ mặt tấn công và đánh gẫy tay một cựu tù nhân chính trị, ông Trương Văn Kim, ở tỉnh Lâm Đồng.

Chính quyền Việt Nam cũng gia tăng đàn áp trên mạng. Tháng Giêng, một bộ luật an ninh mạng có quá nhiều vấn đề bắt đầu có hiệu lực. Theo quy định của bộ luật mới này, các nhà cung cấp dịch vụ phải gỡ bỏ các nội dung mà nhà cầm quyền không thích trong vòng 24 tiếng từ khi nhận được yêu cầu của công an. Các công ty internet cũng buộc phải lưu trữ dữ liệu trong nước, xác thực thông tin người sử dụng, và cung cấp thông tin về người sử dụng theo yêu cầu của nhân viên an ninh nhà nước mà không cần có lệnh của tòa án, tất các các quy định đó đe dọa quyền riêng tư và có thể tạo điều kiện cho việc đàn áp mạnh hơn nữa các hành vi bất đồng chính kiến hoặc vận động trên mạng.

“Đối thoại nhân quyền là một công cụ quan trọng để EU thể hiện với Việt Nam về mức độ nghiêm túc của mình với trách nhiệm thúc đẩy nhân quyền, nhưng đó không phải là cơ hội một lần duy nhất rồi xong” ông Robertson nói. “Nhân quyền cần là một phần hữu cơ của mọi cuộc trao đổi và thương lượng giữa EU và các quốc gia thành viên của EU với Việt Nam.”