CIVICUS: các nhà hoạt động bị đàp áp trước và sau Đại hội Đảng

Theo các nhóm nhân quyền, Đảng Cộng sản chủ trì  tăng cường đàn áp giới bất đồng chính kiến trước đại hội, gồm bắt giữ và sách nhiễu các nhà hoạt động cùng các án tù dài hơn.

Civicus, ngày 29/03/2021

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 13 của ĐCSVN bế mạc ngày 1/2 tại Hà Nội. Trước thềm đại hội, các công dân Việt Nam đã bị cấm  thảo luận về các ứng cử viên cho 4 chức danh bí thư, thủ tướng, chủ tịch nước, chủ tịch quốc hội, tất cả các chức vụ đều được chỉ định là “tối mật” theo quyết định do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký vào tháng 12/2020.

Ông Nguyễn Phú Trọng đã được bầu lại nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có làm Tổng bí thư của ĐCSVN, Nhiệm kỳ của tổng bí thư được giới hạn trong hai nhiệm kỳ liên tiếp. Ông Trọng được hưởng trường hợp đặc biệt theo điều lệ đảng trong đó quy định người trên 65 tuổi phải nghỉ hưu.

Theo các nhóm nhân quyền, Đảng Cộng sản chủ trì  tăng cường đàn áp giới bất đồng chính kiến trước đại hội, gồm bắt giữ và sách nhiễu các nhà hoạt động cùng các án tù dài hơn.

Vào tháng 1 năm 2021, văn phòng nhân quyền LHQ (OHCHR) nêu quan ngại về việc sử dụng “luật được quy định mơ hồ” ở Việt Nam để bắt giữ tùy tiện ngày càng nhiều các nhà báo, blogger, nhà bình luận và những người bảo vệ quyền, trong bối cảnh dường như trong khuôn khổ  “ngày càng tăng kìm hãm” quyền tự do ngôn luận trong nước. Trong cùng tháng, nghị viện châu Âu kịch liệt chỉ trích Việt Nam trong một nghị quyết về sự đàn áp của chính phủ và nhấn mạnh mối liên hệ giữa nhân quyền và thỏa thuận thương mại của khối EU với Việt Nam. Mặc dù vậy, đàn áp vẫn tiếp tục.

Trong vài tháng gần đây, chính quyền Việt Nam đã bắt giữ và truy tố các nhà hoạt động và nhà báo vì các bình luận trực tuyến chỉ trích chính phủ, với một số người nhận án tù dài hạn. Các nhà hoạt động cũng đã tuyệt thực trong tù để phản đối điều kiện nhà tù hoặc bản án của họ. Cũng có báo cáo rằng một nhóm có quan hệ với chính phủ Việt Nam đã tham gia vào các cuộc tấn công tin tặc nhắm vào các nhà hoạt động và một tổ chức phi chính phủ.

Biểu lộ

Nhà thơ, nhà văn Trần Đức Thạch bị kết án 12 năm tù

Vào ngày 17 tháng 12 năm 2020, nhà thơ và nhà hoạt động Việt Nam Trần Đức Thạch đã bị kết án về tội lật đổ theo Điều 109 của bộ luật hình sự của đất nước với 12 năm tù giam và 3 năm quản chế. Thach, người đồng sáng lập Tổ chức Anh em vì Dân chủ trực tuyến của Việt Nam, đã bị bắt vào tháng 4 năm 2020 vì các bài đăng trên Facebook chỉ trích tham nhũng trong chính phủ và vi phạm nhân quyền trong nước.

Hội anh em vì dân chủ – một hội tự do của các nhà hoạt động và bảo vệ nhân quyền từng bị bỏ tù vì niềm tin chính trị của họ – không được chính phủ Việt Nam công nhận và nhiều thành viên của tổ chức này đã bị bỏ tù kể từ khi thành lập vào năm 2013.

Trong phiên xét xử, các công tố viên tỉnh cho rằng hành động và bài viết của ông Thạch “đe dọa sự ổn định xã hội, xâm phạm độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với thể chế chính trị của Nhà nước Việt Nam, xâm phạm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội”.

James Tager, phó giám đốc nghiên cứu và chính sách tự do biểu đạt tại PEN Mỹ nói: “Đây là một kết cục gây sốc và đáng xấu hổ trong một vụ án mà ngay từ đầu lẽ ra không nên đưa ra xét xử. Ông Thạch nên được tuyên dương vì hoạt động và tuyên truyền vận động dân sự, chứ không phải bị ngược đãi, tù đày ”.

Bản án của ông ấy là được giữ nguyên tại tòa án phúc thẩm vào ngày 24 tháng 3 năm 2021.

Ba người bị bỏ tù vì điều hành nhóm Facebook

Vào tháng 12 năm 2020, cơ quan chức năng  kết án ba quản trị viên của một nhóm phản biện chính trị trên Facebook các án tù nặng. Tòa án thành phố Hồ Chí Minh đã kết án ba người tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của cá nhân và / hoặc tổ chức khác” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự Việt Nam 2015, một điều luật mơ hồ thường được sử dụng để giam giữ các blogger và những nhà phê bình ôn hòa khác.

Nguyễn Đăng Thường bị phạt 18 tháng, Huỳnh Anh Khoa 15 tháng và Trần Trọng Khải 12 tháng tù. Nhóm này có 46.000 người dùng Facebook theo dõi trước khi trang Facebook của nhóm bị đóng lại.

Các nhà báo độc lập bị xử và kết án

Vào ngày 5 tháng 1 năm 2020, tòa án Việt Nam đã xử và kết án ba thành viên của Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam (IJAVN). Họ bị buộc tội “làm, tàng trữ và phổ biến các tài liệu, tư liệu nhằm mục đích chống phá nhà nước” theo Điều 117 Bộ luật Hình sự Việt Nam.

Blogger Việt Nam Nguyễn Tường Thụy bị kết án 11 năm tù vì viết bài chỉ trích chính quyền cộng sản độc đảng của Việt Nam trên mạng. Ông Nguyễn Tường Thuỵ, cựu phó chủ tịch IJAVN, đã viết blog về các vấn đề dân quyền và tự do ngôn luận cho ban Tiếng Việt của Đài Á Châu Tự Do sáu năm, và đã đến thăm Hoa Kỳ vào năm 2014 để điều trần trước Hạ viện về các vấn đề tự do truyền thông ở Việt Nam. Cùng bị kết án với ông Thuỵ, nhà báo Phạm Chí Dũng bị phạt 15 năm tù, còn Lê Hữu Minh Tuấn 11 năm tù.

Được biết, Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam (IJAVN) là tổ chức nhà báo độc lập cuối cùng của cả nước. Hội được thành lập vào năm 2014 và thúc đẩy quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí và tự do hiệp hội. Những vụ bắt giữ và kết án này là một phần của kế hoạch nhằm phá bỏ IJAVN và kiểm soát hoàn toàn báo chí trước thềm đại hội.

Nhà hoạt động môi trường bị tù bảy năm vì bài đăng trên Facebook

Ngày 20 tháng 1 năm 2021, nhà chức trách đưa cô Đinh Thị Thu Thủy ra toà vì các bài báo và bài đăng trên Facebook chỉ trích đảng và chính phủ. Cô đã bị bắt vào tháng 4 năm 2020 và bị buộc tội “tuyên truyền chống phá nhà nước” theo điều 117 của bộ luật hình sự Việt Nam. Tòa Hậu Giang đã tuyên án và tuyên phạt cô 7 năm tù trong một phiên toà bốn giờ.

Cô Thủy đã bị biệt giam trước khi xét xử và chỉ có thể gặp các luật sư lần đầu tiên 8 tháng sau khi bị bắt. Bằng chứng chống lại cô Thủy chỉ là 5 bài đăng trên Facebook mà chỉ nhận được 130 lượt thích và 50 lượt chia sẻ. Tòa án kết luận rằng các bài đăng “châm biếm, chế giễu và xúc phạm” ban lãnh đạo đảng.

Thủy, một chuyên gia nuôi trồng thủy sản và ủng hộ cho quyền tự do ngôn luận và quyền môi trường, đã chuyển sang Facebook để bày tỏ quan điểm của mình về các vấn đề chính trị vào năm 2016 sau thảm họa môi trường Formosa, khi chất thải độc hại từ một nhà máy làm ô nhiễm hơn 200 km bờ biển. Cô đã sử dụng nền tảng này để thảo luận về các vấn đề được coi là nhạy cảm ở Việt Nam, như dự luật đặc khu và luật an ninh mạng, cũng như các vấn đề môi trường ở quê Hậu Giang của cô.

Các nhà báo bị bắt vì tố cáo tham nhũng

Vào ngày 10 tháng 2 năm 2021, hai nhà báo đã bị giam giữ ở tỉnh Quảng Trị, miền Trung Việt Nam về tội “lợi dụng quyền tự do báo chí” để đăng bài trực tuyến chỉ trích lãnh đạo tỉnh.

Phan Bùi Bảo Thy, 56 tuổi, trưởng phòng tạp chí trực tuyến Giáo dục và Thời Đại, và một cộng sự, Lê Anh Dũng, 50 tuổi, đã bị bắt giam sau khi các trang Facebook xuất hiện bài báo cáo buộc hai quan chức cấp tỉnh tham nhũng. Một bài báo được đăng vào tháng 8 trên trang Facebook của ông Thy tố cáo ông Lê Quang Thân – phó chủ tịch huyện Hướng Hóa Quảng Trị, đồng thời là ủy viên Đảng ủy Hướng Hóa – làm giả bằng cấp.

Cảnh sát ở tỉnh Ninh Bình, Việt Nam trong tuần này đã bắt giữ một người 61 tuổi sử dụng Facebook để đăng các bài báo về nhân quyền và tham nhũng và gần đây ông đã tuyên bố ý định tranh cử vào Quốc hội.

Người dùng Facebook bị bắt vì các bài đăng phản biện

Vào ngày 9 tháng 3 năm 2021, Trần Quốc Khánh đã bị bắt giam với cáo buộc bôi nhọ chính phủ và xuyên tạc các chính sách của chính phủ. Trang web của Công an tỉnh cho biết ông Khánh sẽ bị tạm giam trước khi xét xử trong bốn tháng. Nếu bị kết tội, ông Khánh phải đối mặt với án tù 12 năm.

Ông Khánh, có hơn 4.700 người theo dõi, đã sử dụng trang mạng xã hội này để đăng tải các vi phạm nhân quyền, cáo buộc tham nhũng của các quan chức nhà nước và tranh chấp lãnh thổ giữa Việt Nam với Trung Quốc trên Biển Đông.

Cơ quan An ninh điều tra Ninh Bình cáo buộc rằng từ năm 2018 đến năm 2020, Khanh đã sử dụng Facebook để đăng và phát tán “thông tin xuyên tạc [và] bôi nhọ” Việt Nam và “chống phá nhà nước”.

Hiệp hội

Những người bảo vệ nhân quyền tuyệt thực

Vào tháng 12 năm 2020, có báo cáo rằng một blogger bị bỏ tù sau khi quay các cuộc biểu tình phản đối tràn chất thải hại độc đã tuyệt thực vì bị đối xử bất công trong nhà tù An Điềm Việt Nam, cùng với hai tù nhân chính trị khác.

Nguyễn Văn Hóa, 25 tuổi, một blogger và cộng tác viên của Đài Á Châu Tự Do (RFA) Việt Nam, đang phản đối điều kiện tù với nhà bảo vệ nhân quyền Nguyễn Bắc Truyển và blogger kiêm nhà hoạt động Phạm Văn Điệp. Trong cuộc gọi điện thoại về nhà, Truyển cho biết ông bắt đầu tuyệt thực vào tháng 11 năm 2020 và sẽ tiếp tục cho đến khi tình trạng nhà tù và việc điều trị được cải thiện, vợ ông, bà Bùi Thị Kim Phượng, nói với VOA tiếng Việt.

Ông cho biết lý do tuyệt thực là do cán bộ trại giam đối xử bất công, như không được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc y tế và tịch thu thư từ các tù nhân gửi cho gia đình mà không được giải thích.

Theo Project 88, họ chấm dứt tuyệt thực sau tám ngày kể từ khi yêu cầu của họ được ban quản lý trại giam chấp thuận, mặc dù không rõ chính xác những yêu cầu đó là gì.

Trong một trường hợp khác, blogger Trần Huỳnh Duy Thức đã tiếp tục tuyệt thực vào ngày 23 tháng 11 năm 2020. Theo Project 88, gia đình ông Thức cho biết họ được vào thăm ông trong trại giam. Ông ấy nói rằng đã tuyệt thực trong bảy ngày, rằng ông đã giảm 3,5kg, huyết áp giảm và cảm thấy rất yếu và mệt mỏi. Vào ngày 14 tháng 1, ông Thức đã nhập viện sau khi đạt mốc 50 ngày tuyệt thực.

Ông Thức đã cố gắng để được Tòa án cấp cao xem xét lại đề nghị được giảm án dựa trên những thay đổi của Bộ luật Hình sự năm 2015. Ông Thức bị buộc tội “chuẩn bị phạm tội” mà trong Bộ luật Hình sự mới chỉ quy định mức án tối đa là 5 năm chứ không phải 16 năm. Ông Thức đã tuyệt thực vào tháng 10 năm 2020 để yêu cầu xem xét lại, nhưng vô ích.

Các nhóm xã hội dân sự có ghi nhận lại việc tra tấn và đối xử tệ bạc đối với những người bảo vệ nhân quyền trong khi bị nhốt trong mạng lưới nhà tù và trại giam bí mật của Việt Nam. Những hành động như kéo dài thời gian giam giữ bất hợp pháp và biệt giam; sự đau đớn và đau khổ về thể xác; và từ điều trị y tế. Hơn nữa, một số nhà bảo vệ nhân quyền phải đối mặt với việc chuyển trại mà không có cảnh báo trước cho bản thân hoặc gia đình, một hành vi cố ý nhằm cách ly họ với gia đình và mạng lưới hỗ trợ hàng trăm km.

Nhà hoạt động bị tra tấn tại trại giam Xuân Lộc

Vào ngày 23 tháng 3 năm 2020, Tổ chức Ân xá Quốc tế đưa tin rằng nhà hoạt động Nguyễn Văn Đức Độ, hiện đang thụ án 11 năm tại nhà tù Xuân Lộc, Đồng Nai, đã bị tra tấn và đối xử tệ bạc.

Theo nhóm nhân quyền, ông Độ đã bị biệt giam kể từ tháng 5 năm 2020, sau khi phàn nàn với chính quyền về điều kiện sống khắc nghiệt trong nhà tù. Vào thời điểm ban đầu bị biệt giam, trại giam đã xích cả hai chân của ông trong 10 ngày liên tục. Trong thời gian này, có nghi ngờ cán bộ trại giam đã cho ông Độ ăn thức ăn trộn với phân người và nước bẩn, khiến ông bị ngộ độc thực phẩm. Anh ta cũng đã bị thương ở chân, vì bị cắt, sưng tấy và nhiễm trùng do bị cùm.

Nguyễn Văn Đức Độ bị bắt vào ngày 6 tháng 11 năm 2016 vì bị cáo buộc là thành viên của “Liên minh Dân tộc Tự quyết” sau khi bị cáo buộc tham gia biểu tình sau thảm họa môi trường Formosa. Ông Độ bị buộc tội theo Điều 79 Bộ luật Hình sự năm 1999 về tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân”. Ngày 5 tháng 10 năm 2018, Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh tuyên án ông Độ.

Các nhà hoạt động bị nhóm tin nhắm mục tiêu

Vào ngày 24 tháng 2 năm 2021, Ân xá Quốc tế phát hành một báo cáo rằng Ocean Lotus/Sen Biển, một nhóm có quan hệ với chính phủ Việt Nam, đã tham gia vào các cuộc tấn công mạng nhắm vào các nhà hoạt động và một tổ chức phi chính phủ. Các cuộc tấn công bị nghi ngờ diễn ra từ năm 2018 đến tháng 11 năm 2020. Họ nhắm vào hai nhà bảo vệ nhân quyền nổi tiếng của Việt Nam, một người sống ở Đức, và một tổ chức phi chính phủ Việt Nam có trụ sở tại Philippines.

Theo công ty an ninh mạng Volexity, Ocean Lotus đã xác định là một nhóm tin tặc có trụ sở tại Việt Nam vào năm 2015. Nhóm này bị nghi ngờ đã dàn dựng các chiến dịch giám sát và tấn công kỹ thuật số tinh vi, rộng khắp từ năm 2013.

Blogger và nhà hoạt động dân chủ Bùi Thanh Hiếu đã bị nhắm mục tiêu bằng phần mềm gián điệp ít nhất bốn lần từ tháng 2 năm 2018 đến tháng 12 năm 2019, báo cáo tiết lộ. Ông Hiếu rời Việt Nam và sống ở Đức từ năm 2013. Báo cáo cho biết một blogger khác ở Việt Nam, ẩn danh do lo ngại cho sự an toàn của bản thân, đã bị tấn công ba lần vào năm ngoái. Hơn nữa, một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Philippines, Sáng kiến Thể hiện Lương Tâm Người Việt Hải ngoại, hay VOICE, đã bị tin tặc tấn công vào tháng 4 năm 2020, báo cáo cho biết.

Tổ chức Ân xá Quốc tế cho rằng những cuộc tấn công mới nhất này của Ocean Lotus thể hiện rõ sự đàn áp mà các nhà hoạt động Việt Nam trong và ngoài nước phải đối mặt vì đấu tranh cho nhân quyền. Nhóm hack đã nhiều lần được các công ty an ninh mạng xác định là nhắm vào các nhà bất đồng chính kiến Việt Nam, các chính phủ và công ty nước ngoài.