Tân Tổng thống Mỹ và vấn đề Việt Nam

Tổng thống đắc cử Donald Trump cùng phu nhân và con trai út trước khi phát biểu sau khi giành chiến thắng hôm 9/11.

VOA | 09.11.2016

Tỷ phú Donald Trump đạt hơn 270 phiếu đại cử tri cần thiết để giành thắng lợi trước bà Clinton trong cuộc đua cam go tới phút chót, theo các hãng tin, sau một mùa tranh cử được coi là “gay cấn”, “đầy chia rẽ”, và giới quan sát cho rằng kết quả này “sẽ có tác động tới Việt Nam”.

Ông Trump giành một loạt các chiến thắng được coi là gây sốc ở các tiểu bang quan trọng như Florida, Ohio cũng như Pennsylvania.

Hãng tin AP chạy tít: “Ông Trump vào Nhà Trắng trong chiến thắng đầy kinh ngạc”.

Tỷ phú bất động sản trực ngôn này là người từng nhiều lần nhắc tới Việt Nam, nhưng ở một khía cạnh tiêu cực, trong chiến dịch vận động với các tuyên bố gây nhiều tranh cãi.

Trong cuộc tranh luận thứ ba và cũng là cuối cùng hồi cuối tháng 10, ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa nói: “Nói một cách tương đối, chúng ta không sản xuất nữa. Hàng hóa của chúng ta đổ vào từ Trung Quốc, đổ vào từ Việt Nam, đổ vào từ khắp nơi trên thế giới”. Hồi tháng Hai, trong một cuộc vận động tranh cử, ông Trump từng cáo buộc Việt Nam cũng như một số các nước châu Á khác “đánh cắp” việc làm tại Mỹ.

Ba tháng sau đó, ứng cử viên này nói rằng ông tức giận với sự lãnh đạo “bất tài” và “thiếu năng lực” của Mỹ chứ không phải với Việt Nam, Trung Quốc hay Ấn Độ vì “đã lấy đi rất nhiều thứ của chúng ta”. Mới nhất, hồi tháng Sáu, ứng viên tổng thống trực ngôn của Mỹ một lần nữa nêu đích danh Việt Nam, gọi đây là “một trong những nước trả lương thấp nhất trên thế giới”.

Vì sao người Việt quan tâm?

Cuộc bầu cử tổng thống ở quốc gia cách xa nửa vòng trái đất cũng là tin tức được theo dõi nhiều nhất ở Việt Nam, theo Google, trong ngày 8/11, ngày bầu cử ở Mỹ, cũng như rạng sáng 9/11, khi kết quả được công bố.

Báo chí trong nước cũng đưa tin về nhiều khía cạnh của cuộc tranh cử Tổng thống Mỹ và một số tờ báo và trang tin thậm chí còn cử người sang Hoa Kỳ để tường thuật về cuộc chạy đua vào Nhà Trắng.

Nhận định về cuộc bầu cử này và bài học, nếu có, đối với Việt Nam, tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, Giám đốc Điều hành Ủy ban Cứu người vượt biển BPSOS, nói trong cuộc trao đổi trực tiếp trên trang Facebook của VOA Việt Ngữ tối 8/11 (giờ Washington):

“Đây là bài học điển hình để mọi người đang theo dõi ý thức được thế nào là một cuộc tranh cử mở trong một đất nước dân chủ và tự do. Có rất nhiều mâu thuẫn, có rất nhiều bất cập, bất đồng quan điểm này kia, nhưng trong một sự tương kính, và mọi người đều chấp nhận kết quả bầu cử. Tôi cầu mong rằng, tất cả quý vị đang theo dõi chương trình sẽ ghi nhận điều này như là một bài học rất nên giữ lại trong lòng của mình để một ngày nào đó Việt Nam chúng ta cũng có được một thể chế dân chủ. Nó không như Mỹ nhưng nó cũng là một thể chế dân chủ”.

Trong mùa tranh cử lần này, ngoài hai ứng viên tranh cử tổng thống Donald Trump và Hillary Clinton, còn có các cuộc tranh cử vào Thượng và Hạ viện Mỹ, những người có tiếng nói trong việc hoạch định chính sách của Mỹ.

Thượng nghị sĩ John McCain, một cựu chiến binh Chiến tranh Việt Nam và từng đóng góp vào việc bình thường hóa quan hệ giữa Hà Nội và Washington, đã tái đắc cử ở tiểu bang Arizona. Tỷ phú Trump từng nhiều lần lên tiếng chỉ trích ông McCain về vai trò của ông trong cuộc chiến kết thúc nhiều thập kỷ trước.

Ông McCain hồi tháng Bảy lên tiếng kêu gọi Việt Nam theo chân Philippines, thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông, ngay sau khi Tòa Trọng tài Liên Hiệp Quốc ra phán quyết tuyên bố phần thắng nghiêng về Manila.

Chống TPP

Trong cuộc vận động tranh cử cả ông Trump và bà Clinton đều nhắc tới và phản đối Hiệp định Thương mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Việt Nam là một trong 12 nước ký kết.

Ông Trump nói rằng bà Clinton từng hậu thuẫn TPP, coi đó là “tiêu chuẩn vàng”, và nhấn mạnh rằng ông phản đối thỏa thuận thương mại tự do của các nước thuộc vành đai Thái Bình Dương này.

Ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ đáp lại: “Đầu tiên, tôi muốn nói rằng khi tôi xem bản thỏa thuận cuối cùng về TPP, tôi nói tôi chống lại nó. Nó không đáp ứng cuộc trắc nghiệm của tôi. Tôi đã có cùng cuộc trắc nghiệm – nó có tạo công ăn việc làm, nâng thu nhập và tăng cường an ninh quốc gia của chúng ta không? Giờ tôi chống lại nó. Tôi sẽ chống lại nó. Và tôi sẽ chống lại nó khi làm tổng thống”.

Trong hai cuộc tranh luận trước, ông Trump cũng từng nhắc tới TPP, và hồi tháng Sáu từng tuyên bố rằng nếu được bầu làm tổng thống, ông sẽ rút Hoa Kỳ khỏi hiệp định này.

Ứng viên này nói tại tiểu bang Pennsylvania rằng TPP sẽ “buộc các nhân công Hoa Kỳ phải trực tiếp cạnh tranh với các công nhân từ Việt Nam, một trong các quốc gia trả lương thấp nhất trên thế giới”.

Mới đây, quốc hội Việt Nam hoãn thảo luận và thông qua hiệp định thương mại này cho tới sau cuộc bầu cử tổng thống ở Hoa Kỳ.

Bạn đọc tên Do Thanh viết trên trang Facebook của VOA tiếng Việt: “Tại sao người VN quốc nội lại rất hào hứng và quan tâm đến cuộc bầu cử tổng thống mà ở cách xa ta đến nửa vòng quả địa cầu? Hay là người ta khát khao tự do và mơ ước mình được cầm trên tay lá phiếu đúng nghĩa của quyền công dân??? Cuôc bầu cử quốc hội diễn ra hồi tháng 5/2016 nếu được như thế này thì hay biết mấy!”

Còn bà Genie Ngọc Giao Nguyễn, Chủ tịch của Hội Tiếng nói người Mỹ gốc Việt, nói trong cuộc thảo luận trực tiếp trên Facebook của VOA tiếng Việt:

“Dù kết quả bầu cử này nó có như thế nào đi chăng nữa, thì cái vấn đề của Việt Nam vẫn là vấn đề của người Việt Nam, và dù sao đi nữa, cái nỗ lực chung vẫn là ở chúng ta, và cái hy vọng của chúng ta là chúng ta có rất nhiều người trẻ, đã bước ra thế giới và nhìn thấy rất là nhiều vấn đề”.

Đường lối đối ngoại

Trên Facebook cá nhân, trả lời câu hỏi về “đường lối ngoại giao đối với các nước có gì thay đổi không, đặc biệt là châu Á – Thái Bình Dương, thứ đến là biển Đông” khi tân chính quyền Mỹ lên nhậm chức, cũng như “khi được hỏi ý kiến về việc “ông có quan điểm mới gì thổi tư tưởng mới đối với giới trẻ Việt nam”, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius trả lời: “Chúng tôi không thể dự đoán được tương lai, nhưng tôi tin tưởng rằng Hoa Kỳ vẫn tiếp tục ủng hộ các chính sách về kinh tế. Các bạn trẻ Việt Nam rất thông minh và sáng tạo, chúng tôi sẽ cố gắng giúp đỡ để những người trẻ Việt Nam được truyền cảm hứng và thực hiện những kế hoach tương lai”.

Dù hai ứng cử viên không trực tiếp đề cập tới biển Đông, một trong các mối quan tâm của người Việt, nhưng hai ứng viên đã nhiều lần tranh cãi về chính sách đối ngoại, trong đó có khu vực châu Á, của Chính quyền Tổng thống Obama.

Trước khi cuộc bầu cử diễn ra hôm 8/11, một cuộc thăm dò ý kiến do một tờ báo nổi tiếng ở Hong Kong thực hiện cho thấy người Trung Quốc tin rằng cả hai ứng viên của Đảng Dân chủ và Cộng hòa sẽ giải quyết tranh chấp giữa Bắc Kinh và Washington tốt hơn ông Obama.

Cuộc thăm dò ý kiến 1500 người Trung Quốc ở thành thị, do tờ Bưu điện Hoa nam Buổi sáng có trụ sở ở Hong Kong công bố hôm 5/11, còn cho thấy một nửa trong số đó cho rằng ứng viên Đảng Cộng hòa Donald Trump sẽ xử lý vấn đề biển Đông tốt hơn ông Obama (54%) cũng như về các vấn đề hợp tác về an ninh mạng (59%), thương mại song phương (57%) hoặc tình hình trên bán đảo Triều Tiên (52%).

Ngoài ra, khoảng 51% tin rằng tỷ phú bất động sản Mỹ sẽ can thiệp ít hơn vào châu Á so với đương kim Tổng thống Obama.

Tiếp tục cập nhật