Đàn áp gia tăng ở Việt Nam

Đảng cầm quyền tiếp tục áp dụng một cách tiếp cận cứng rắn hơn đối với phản kháng nội bộ ngay cả trong các trường hợp liên quan đến các đối tác bên ngoài quan trọng.

Một hình biếm hoạ đang lan truyền trên mạng xã hội Việt Nam. “Tôi ở tù vì giết hai người,” một trong hai người đàn ông trong tù nói. “Anh bị gì vậy?” Người này hỏi người kia. Người thứ hai trả lời: “Tôi thích hai bài đăng trên Facebook.” Cũng giống như bất kỳ trò đùa chính trị nào, câu chuyện này có sự pha trộn đúng giữa cái hỗn loạn và cái khẩn cấp. Người ta có thể cảm nhận được cuộc đối thoại đó thực sự có thể xảy ra sau hai sự cố gần đây ở Việt Nam.

Đầu tiên, Đảng Cộng sản cầm quyền đã thông qua luật an ninh mạng mới vào tuần trước, nhiều người nghĩ rằng sẽ hạn chế nghiêm trọng tư do ngôn luận trực tuyến, một trong số ít ỏi chỗ mà người Việt Nam có thể nói công khai. Với những gì đã xảy ra ở các quốc gia Đông Nam Á khác đã thông qua luật tương tự, chúng ta có thể thấy hàng chục, nếu không phải hàng trăm người Việt Nam bị tống giam vì “thích hai bài đăng trên Facebook”. Đây là những điều có thể xảy ra hơn khi Hà Nội công khai giam cầm công dân.

Trong diễn biến thứ hai, sau khi các cuộc biểu tình toàn quốc nổ ra trên khắp Việt Nam vào ngày 10 tháng 6 phản đối các đặc khu kinh, mà nhiều người cho rằng sẽ có lợi cho Trung Quốc, hơn một trăm người đã bị bắt giữ với dự kiến ​​sẽ có thêm nhiều người bị giam giữ trong những tuần tới. Tám người đã bị bắt vào ngày thứ Bảy chỉ vì đã tham gia vào các cuộc biểu tình cuối tuần trước.

Trong số những người bị bắt vào ngày 10 tháng 6 có William Nguyễn, một người Mỹ du lịch ở Việt Nam khi anh tham gia các cuộc biểu tình. Video lan truyền trên phương tiện truyền thông xã hội cho thấy anh bị các cảnh sát mặc thường hoặc côn đồ được thuê đánh đập, trước khi bị ném vào lên xe cảnh sát với một túi màu cam trên đầu. Nhiều ngày trôi qua trước khi anh được phép gặp các quan chức Đại sứ quán Hoa Kỳ, hoặc được biết là nhận được sự chăm sóc vết thương. Không rõ liệu anh ta có bị buộc tội hay được trả tự do hay không. 

Việc bắt giữ William Nguyễn không phải là quan trọng hơn hoặc bi thảm hơn so với bất kỳ việc bắt giữ hàng chục người Việt Nam khác cũng bị giam giữ chỉ đơn giản là biểu tình phản đối. Việc giam giữ của anh ta đã trở thành một vấn đề quốc tế. Các tờ báo quốc tế lớn đã đưa tin về vụ bắt giữ của Will, với bình luận về các cuộc biểu tình trên toàn quốc như chỉ là bối cảnh. Trong khi đó, một số nhà lập pháp Mỹ đã hứa sẽ vận động thay cho Will trong một tuyên bố chung tuần trước rằng “bước tiếp theo của họ sẽ liên lạc với Tổng thống Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo để bày tỏ sự cần thiết phải hành động ngay lập tức ở mức cao nhất để đạt được sự phóng thích cho William. ”

Các nhà chức trách Việt Nam có lẽ đã thả và trục xuất anh ta, có lẽ sẽ không tạo ra nhiều sự cố quốc tế. Thay vào đó, chính phủ đã bắt giữ và đưa ra các cuộc điều tra về việc anh ta “gây ra rối trật tự công cộng.” Hơn nữa, ngày 18 tháng 6, chính quyền đã điệu anh ta trên truyền hình nhà nước, nơi anh ta có khả năng bị cưỡng ép xin lỗi vì vi phạm pháp luật.

Hình thức xử lý này đã được nhìn thấy ở một số trường hợp nổi bật khác. Năm ngoái, lực lượng an ninh của Việt nam đã bắt cóc một công dân Việt Nam giữa ban ngày ở một công viên ở Berlin. Chính phủ Đức dĩ nhiên phản ứng giận dữ bằng cách trục xuất một số nhà ngoại giao trước khi yêu cầu trao trả lại Trịnh Xuân Thanh. Nhưng, ngày sau đó, chính phủ Việt Nam đã xúc phạm thêm bằng cách đưa ông ta trên truyền hình quốc gia mà theo hầu hết là ông đã bị buộc phải đưa ra một lời thú nhận đã được chuẩn bị, tuyên bố rằng ông tự nguyện trở về. Sau đó ông ta bị bỏ tù vì tội tham nhũng.

Trong cả hai trường hợp, chính phủ Việt Nam đang tham gia vào các hành vi và các xử lý làm cho các quan chức ở Đức và Hoa Kỳ vốn đều là những đối tác quan trọng đối với Việt Nam nổi giận. Ví dụ, nếu Đảng Cộng sản Việt Nam (VCP) muốn thúc đẩy quan hệ với châu Âu, họ cần sự hỗ trợ của Đức như các biện pháp khi Hiệp định Thương mại Tự do EU – Việt Nam được phê chuẩn. Sự táo bạo của chính phủ Việt Nam trong cách tiếp cận này có thể là do nhiều lý do, từ thực tế là họ nhận thấy cần phải giải quyết gay gắt hơn về bất đồng trong nước hoặc do niềm tin rằng Hà Nội có nhiều đòn bẩy hơn các đối tác nước ngoài vì tầm quan trọng chiến lược của họ đang lên.

Công bằng mà nói, ít ra dường như là một số sự cân chỉnh vượt quá các trường hợp cá nhân. Ví dụ như với Đức, Hà Nội cũng đã cố gắng ưu ái với Berlin trong những tuần gần đây. Vào tháng 5, Hà Nội đã cầm tù 6 nhà hoạt động nhân quyền hàng đầu, trong đó có luật sư Nguyễn Văn Đài. Nhưng chỉ hai tháng sau đó, họ tuyên bố rằng họ sẽ thả ông và một thành viên khác của hội anh em dân chủ để họ có thể đi lưu vong ở Đức.

Cũng có thể có các lý do tại sao một số vụ nhất định được đối xử khác với các vụ khác. David Brown, một nhà bình luận về Việt Nam, trong tuần này cho rằng William Nguyễn có thể đã bị bắt vì một bài luận dài mà anh vừa mới xuất bản về một quan điểm “khác biệt” về cuộc chiến tranh Việt Nam.

Tuy nhiên, những sự cố này thể hiện xu hướng về vai trò ngày càng tăng của chính phủ Việt Nam đối với các vấn đề mà các tác nhân bên ngoài quan tâm, chẳng hạn như Biển Đông, cùng tồn tại với sự đàn áp gia tăng nội bộ gây tổn hại cho người dân Việt Nam. Và xem xét từ những gì chúng ta đã thấy gần đây, xu hướng này dường như không sớm biến mất.